Het patronaat

De bouw is dus voltooid in 1907 en wie er bij betrokken waren wordt duidelijk uit de aangehaalde oorkonde. Uiteraard had dit patronaatsgebouw, speciaal bedoeld voor lering en ontspanning van katholieke jongeren, een uitgesproken parochiële functie voor vieringen, lezingen, conferenties en recreatieve en culturele activiteiten voor de jeugd zoals filmvoorstellingen en toneeluitvoeringen en er was zelfs een kegelzaal in gevestigd. Het gebouw, naar het ontwerp van architect Stuijt, is aanbesteed en gebouw door de firma Van der Heijden uit Boxtel en voor WO II heeft de Schijndelse architect Van Liempd er nog een nieuwe vleugel aan gezet. Schertsend werd wel eens gezegd dat in dit patronaat ‘zowat de gehele Schijndelse Boerenbond is grootgebracht en opgevoed’. In 1936 is er een hekwerk geplaatst en is zelfs een overdekte rijwielplaats gerealiseerd. Tijdens WO II [1940-1945] is het patronaat gevorderd door de Geallieerden en werd ingericht als stafgebouw voor de militairen. Na 1945 is het herstel van de oorlogsschade ter hand genomen, waarvan in het parochie-archief nog de nodige details zijn terug te vinden. Saillant detail is, dat pastoor Gabriël van Dijk aan de bisschop goedkeuring had gevraagd om tijdens de restauratie van de Servatiuskerk, het patronaat te mogen gebruiken als ‘oratorium semipublicum’, waarvoor een aparte zaal werd ingericht. Later deed het gebouw dienst als onderkomen voor de Lagere Technische School [LTS]. In 1968, het jaar waarin de muziekschool is opgericht, trok die er in, ook al was het daar qua indeling en outillage niet direct een ideaal gebouw voor. Beneden was de danszaal maar daar zaten geen kleedruimten bij. Kinderen die voor muzieklessen kwamen moesten door de gang waar anderen voor de dansles zich om moesten kleden. “Het was daar beneden altijd rommelig”, weet Jan Buil, de directeur van de muziekschool.

En hij vervolgt: “Een grote brede houten trap bood toegang tot de bovenverdieping. Daar waren de leslokalen voor de muziekleerlingen. Achter een grote deur naar het balkon hadden we het schoolarchief ondergebracht. Aan de andere kant lag de patronaatszaal. Die had de bibliotheek in gebruik. Deze is in 1983 naar het gebouw D’n Herd verhuisd. Daarna hebben wij die ruimte nog een jaartje in gebruik gehad als extra danszaal”.
Ook is het gebruikt voor culturele uitvoeringen en doemiddagen onder leiding van de Creatieve Werkgroep geformeerd vanuit de leerkrachten van de Schijndelse toen nog lagere scholen, die in 1985 werden omgedoopt tot ‘basisscholen’.
Schijndelaar Ad Cooijmans kan zich de situatie uit 1983 nog goed herinneren. “Toen hield ik een expositie in de lege ruimte die de bibliotheek achterliet. De gaten van de boekenrekken had ik dichtgesmeerd. En met Boerenbondplastic had ik de ruimte ingepakt. Dat was heel apart. Een serene ruimte was het geworden, waar ik mijn schilderwerk en kunstobjecten tentoonstelde.” Een jaar later verhuisde de muziekschool naar het nieuwe gebouw aan de Hertog Jan II laan. Het patronaatsgebouw ging in 1984 tegen de vlakte. Later bouwde de firma Van Tartwijk Bouwbedrijven er een kantoor. Tot ongenoegen van velen werd het monumentale patronaatsgebouw gesloopt. Een van Schijndels heemkundigen, te weten Theo van den Dungen, liet zijn emoties de vrije loop en schreef hierover het volgende: “Stuk historie van Schijndel gesloopt. De slopers hebben hun werk snel en grondig verricht. Waar eens Schijndels patronaat, het parochiehuis, pronkte, resten nu nog wat overblijfselen in de vorm van enkele hopen puin. Een dragline doet het allerlaatste werk en een gapende wond blijft achter. Een stuk geschiedenis van Schijndels sociaal en kultureel leven is niet meer. Een leegte blijft achter. Vooral een leegte, maar ook een stuk nostalgie, bij de oud-Schijndelnaren die menig uur in hun patronaatsgebouw hebben doorgebracht ten rijde van het oude “Roomsche Leven”. Het laatste bolwerk is verdwenen”.